آب روغن قاطی کردن، شاید در نگاه اول فقط یک ایراد فنی به‌نظر برسد، اما در واقع از آن دسته مشکلاتی است که می‌تواند مرز میان «تعمیر جزئی» و «خرابی کامل موتور» را مشخص کند. این پدیده اغلب بدون هشدار آغاز می‌شود و وقتی راننده متوجه آن می‌شود، ممکن است دیر شده باشد. در این مقاله، قدم‌به‌قدم بررسی می‌کنیم که چرا آب و روغن با هم مخلوط می‌شوند، از کجا باید بفهمیم ماشینمان دچار این مشکل شده، چه پیامدهایی دارد و چگونه می‌توان از آن پیشگیری کرد.
آب روغن قاطی کردن دقیقاً یعنی چه؟
وقتی دو مایع حیاتی خودرو یعنی روغن موتور و مایع خنک‌کننده (کولانت) درون موتور با هم ترکیب می‌شوند، پدیده‌ای به‌نام Emulsion یا همان "آب روغن قاطی کردن" رخ می‌دهد. این اتفاق زمانی می‌افتد که مانع فیزیکی بین دو مدار (معمولاً واشر سرسیلندر یا جداره بلوک موتور) آسیب دیده باشد.
روغن موتور برای روانکاری و کاهش اصطکاک طراحی شده و کولانت برای کنترل حرارت. وقتی این دو ترکیب شوند، هیچ‌کدام کار خود را درست انجام نمی‌دهند. حاصل، یک مایع کرم‌رنگ و کف‌دار شبیه نسکافه است که درب مخزن روغن یا گیج موتور را می‌پوشاند و همین یکی از واضح‌ترین نشانه‌هاست.
مسیر آب و روغن در موتور چگونه است؟
موتورهای مدرن دارای دو شبکه مجزا هستند:
مدار روغن که از پمپ روغن تا میل‌لنگ، یاتاقان‌ها، میل‌سوپاپ و تایپت‌ها ادامه دارد.
مدار کولانت که از واترپمپ تا رادیاتور و مسیرهای سرسیلندر حرکت می‌کند.
این دو مدار در برخی نقاط تنها با یک دیواره نازک از هم جدا شده‌اند. اگر در اثر داغی بیش از حد، فشار بالا یا خوردگی فلز ترک یا شکستگی ایجاد شود، کولانت می‌تواند وارد مدار روغن شود یا بالعکس. بیش از ۶۰٪ موارد آب روغن قاطی کردن، به‌دلیل سوختن جزئی واشر سرسیلندر گزارش شده است، در حالی‌که صاحب خودرو فقط تصور می‌کرد "ماشینش کمی داغ کرده".
نشانه‌های واضح آب روغن قاطی کردن خودرو
اگر حتی یکی از علائم زیر را مشاهده کردید، به احتمال زیاد با آب روغن قاطی کردن مواجه شده‌اید:
۱. تغییر رنگ روغن
رنگ روغن موتور طبیعی باید قهوه‌ای یا مشکی باشد. اگر هنگام چک کردن گیج یا درب سوپاپ، رنگ آن نسکافه‌ای، کرم یا خاکستری شد، احتمال ترکیب آب در مدار روغن بالاست.
۲. کف یا حباب زیر درب روغن
یکی از اولین نشانه‌هاست. وقتی درب سوپاپ را باز می‌کنید و ماده‌ای کرم‌رنگ چسبناک می‌بینید، به‌احتمال زیاد آب وارد روغن شده است.
۳. افت سطح مایع خنک‌کننده
اگر بدون نشتی ظاهری، سطح کولانت در مخزن انبساط کاهش می‌یابد، بدانید احتمالاً کولانت دارد وارد موتور می‌شود.
۴. خروج دود سفید از اگزوز
دود سفید نشانه‌ی تبخیر آب در فرآیند احتراق است. اگر صبح‌ها یا هنگام گرم شدن موتور، دود سفید ضخیم و پیوسته مشاهده می‌کنید، جدی بگیرید.
۵. دمای غیرعادی موتور
افزایش یا نوسان دمای موتور، نشانه‌ای از عملکرد نادرست خنک‌کننده است. وقتی آب و روغن قاطی شوند، انتقال حرارت مختل می‌شود و موتور زود داغ می‌کند.
۶. صدای خشن از موتور
روغن آلوده خاصیت روان‌کنندگی ندارد. به‌مرور یاتاقان‌ها، میل‌لنگ و شاتون‌ها خشک‌کار می‌کنند و صدای تق‌تق یا کوبش شنیده می‌شود.
۷. کاهش قدرت و نوسان دور موتور
آب در سیلندرها می‌تواند احتراق را مختل کند. نتیجه: موتور بد کار می‌کند، قدرت افت می‌کند و خودرو لرزش دارد.
دلایل اصلی آب روغن قاطی کردن موتور
آسیب واشر سرسیلندر
شایع‌ترین علت. این واشر بین بلوک و سرسیلندر قرار دارد و وظیفه دارد مدارهای روغن، آب و احتراق را جدا نگه دارد. سوختن یا نیم‌سوز شدن آن، باعث ترکیب مدارها می‌شود.
خرابی خنک‌کن روغن
در بسیاری از خودروهای جدید، قطعه‌ای وجود دارد که وظیفه خنک‌کردن روغن با استفاده از آب را دارد. در صورت خرابی این قطعه، دو مایع به‌راحتی مخلوط می‌شوند.
ترک در سرسیلندر یا بلوک موتور
در اثر گرمای بیش از حد یا انقباض ناگهانی فلز، ممکن است ترک‌های ریز ایجاد شوند که به‌مرور بازتر می‌شوند.
استفاده از مایع خنک‌کننده بی‌کیفیت
برخی رانندگان به‌جای کولانت استاندارد از آب لوله‌کشی استفاده می‌کنند که باعث رسوب، زنگ‌زدگی و نشت می‌شود.
پیامدهای خطرناک آب روغن قاطی کردن
ترکیب آب و روغن، برای موتور همانند زهر است.
وقتی این اتفاق بیفتد:
روانکاری قطع می‌شود.
یاتاقان‌ها قفل می‌کنند (یاتاقان زدن).
شاتون‌ها می‌شکنند.
بلوک موتور آسیب جدی می‌بیند.
در واقع اگر در این وضعیت رانندگی ادامه دهید، ممکن است موتور به‌طور کامل قفل کند.
راهکارهای جلوگیری و پیشگیری
بررسی ماهانه سطح روغن و کولانت
استفاده از کولانت استاندارد (با فرمول ضدخوردگی و بدون سیلیکات)
عدم رانندگی در حالت داغی موتور
سرویس منظم واشر سرسیلندر و خنک‌کن روغن
چک کردن سلامت درب رادیاتور و واترپمپ
پیشنهاد متخصصان در این حوزه این است که هر ۲۰ هزار کیلومتر، سیستم خنک‌کننده را شستشو دهید تا رسوبات و ذرات فلزی جمع‌شده باعث گرفتگی نشوند.
چگونه بفهمیم موتور کاملاً آسیب دیده؟
اگر بعد از شستشوی مدارها همچنان روغن کف‌کرده یا کولانت چرب است، احتمالاً آسیب جدی وجود دارد. در این مرحله باید موتور باز شود و تست فشار و ترک انجام شود.
هزینه تعمیر آب روغن قاطی کردن
هزینه بستگی دارد به اینکه مشکل از کجا آمده باشد:
واشر سرسیلندر: از ۲ تا ۱۰ میلیون تومان
تعمیر سرسیلندر یا بلوک: تا ۴۰ میلیون تومان
تعویض کامل موتور: گاهی بیش از ۱۰۰ میلیون تومان
اما در بسیاری از موارد، مراجعه زودهنگام به تعمیرگاه معتبر باعث شده با یک تعویض واشر ساده، مشکل به‌طور کامل رفع شود.
جمع‌بندی
آب روغن قاطی کردن، نشانه‌ای است که نباید حتی یک روز نادیده گرفته شود. هرچه زودتر واکنش نشان دهید، احتمال نجات موتور بیشتر است.
اگر متوجه تغییر رنگ روغن، کف نسکافه‌ای یا بخار سفید از اگزوز شدید، خودرو را خاموش کنید و بدون تعلل با یک کارشناس تماس بگیرید.
پرسش‌های متداول (FAQ)
۱. آیا آب روغن قاطی کردن همیشه به معنای سوختن واشر سرسیلندر است؟
خیر، اما در بیش از ۷۰٪ موارد دلیل اصلی همان است.
۲. آیا می‌توان با افزودن مکمل یا ضد یخ مشکل را برطرف کرد؟
خیر، این فقط نشانه‌ها را پنهان می‌کند. باید منبع نشت شناسایی شود.
۳. آیا رانندگی با موتور آب روغن قاطی خطرناک است؟
بله، چون ممکن است یاتاقان‌ها قفل کنند و موتور از کار بیفتد.
۴. آیا امکان جلوگیری از بروز مجدد وجود دارد؟
بله، با سرویس منظم، تعویض کولانت استاندارد و بازبینی واشر سرسیلندر می‌توان از تکرار آن جلوگیری کرد.
مرجع : خودرو 45