لرزش فرمان در سرعت بالا و هنگام ترمزگیری؛ علل و راهکارها

فرمان خودرو همانند دست راست راننده است؛ ابزاری که نه‌تنها هدایت خودرو را بر عهده دارد، بلکه کوچک‌ترین تغییر یا لرزش آن می‌تواند پیام مهمی از درون خودرو به ما منتقل کند. لرزش فرمان، به‌ویژه در زمان ترمزگیری یا هنگام حرکت با سرعت‌های بالا، یکی از مشکلات آشنا برای بسیاری از رانندگان است. این لرزش نه‌تنها آرامش و لذت رانندگی را بر هم می‌زند، بلکه می‌تواند زنگ خطری برای ایمنی باشد.

امروز که هزینه نگهداری خودرو افزایش یافته و قطعات یدکی هم قیمت بالایی دارند، تشخیص به‌موقع این مشکلات اهمیتی دوچندان پیدا می‌کند. اگر بدانیم علت لرزش فرمان چیست و چگونه باید آن را برطرف کرد، می‌توانیم از هزینه‌های سنگین و خرابی‌های خطرناک پیشگیری کنیم.

در این نوشته، با نگاهی جامع و کاربردی بررسی می‌کنیم که چرا فرمان خودرو می‌لرزد، چه بخش‌هایی عامل این مشکل‌اند و چه اقداماتی باید انجام دهیم تا دوباره فرمانی نرم و بی‌لرزش داشته باشیم.

لرزش فرمان هنگام ترمزگیری

ترمز، نقطه‌ای حیاتی در رانندگی است؛ جایی که اعتماد به خودرو، حرف اول را می‌زند. اگر درست در این لحظه فرمان به لرزش بیفتد، بی‌شک چیزی در خودرو درست کار نمی‌کند. مهم‌ترین دلایل عبارت‌اند از:

۱. فرسودگی یا ناهمواری دیسک ترمز

دیسک یا همان روتور ترمز، قلب سیستم ترمزگیری است. این قطعه در اثر گرمای زیاد یا استفاده طولانی‌مدت ممکن است نازک شود یا سطحی ناهموار پیدا کند. در چنین شرایطی، تماس لنت با دیسک یکنواخت نیست و نتیجه آن چیزی جز لرزش فرمان نخواهد بود.

راه‌حل: بررسی دقیق روتورها؛ در موارد خفیف تراش‌کاری کفایت می‌کند اما اگر آسیب جدی باشد باید دیسک تعویض شود.

۲. تاب‌برداشتن دیسک

گرمای بیش از اندازه، فشار ناگهانی یا حتی ضربه‌های جاده‌ای می‌تواند باعث تاب برداشتن دیسک شود. دیسکی که صاف نباشد، نمی‌تواند تماس درست با لنت داشته باشد و فرمان را به لرزش می‌اندازد.

راه‌حل: تراش سطح دیسک در موارد جزئی یا تعویض کامل در صورت خرابی شدید.

۳. کالیپر معیوب

کالیپر همان قطعه‌ای است که نیروی ترمز را به لنت‌ها منتقل می‌کند. گیرکردن یا خراب شدن کالیپر باعث می‌شود لنت‌ها به شکل نابرابر به دیسک بچسبند. این فشار ناهماهنگ مستقیماً به فرمان منتقل می‌شود.

راه‌حل: سرویس یا تعویض کالیپر در تعمیرگاه تخصصی.

۴. پدال ترمز بیش از حد سفت

گاهی هنگام فشردن پدال ترمز حس می‌کنیم که به‌جای نرمی همیشگی، به‌طور غیرعادی سفت و سخت شده است. این مشکل، که در اصطلاح «چوب شدن ترمز» نامیده می‌شود، اغلب به نقص در بوستر یا سیستم هیدرولیک برمی‌گردد و می‌تواند لرزش فرمان را به همراه داشته باشد.

راه‌حل: بررسی کامل بوستر و اطمینان از سلامت سیستم هیدرولیک و روغن ترمز.

۵. نقص در سیستم تعلیق

گاهی ریشه لرزش فرمان هنگام ترمزگیری در سیستم تعلیق نهفته است. کمک‌فنرهای فرسوده یا اجزای جلوبندی معیوب نمی‌توانند ضربات جاده را جذب کنند و فرمان را به لرزه درمی‌آورند.

راه‌حل: بازدید کامل جلوبندی و تعویض قطعات فرسوده.

لرزش فرمان در سرعت‌های بالا

وقتی سرعت خودرو افزایش می‌یابد، هر نقص کوچک در سیستم چرخ‌ها یا تعلیق چندین برابر خود را نشان می‌دهد. لرزش فرمان در سرعت‌های بالای ۸۰ یا ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت، نشانه‌ای جدی است که باید به آن توجه کرد.

۱. خرابی سیبک فرمان

سیبک‌ها وظیفه دارند حرکت فرمان را به چرخ‌ها منتقل کنند. اگر این قطعه دچار لقی یا فرسودگی شود، فرمان در سرعت بالا شروع به لرزیدن می‌کند.

راه‌حل: تعویض سیبک‌ها و بازگرداندن دقت فرمان.

۲. بلبرینگ‌های فرسوده

بلبرینگ‌ها نقش اصلی در چرخش روان چرخ‌ها دارند. اگر خراب شوند، علاوه بر ایجاد صدای زوزه، فرمان را هم دچار لرزش می‌کنند.

راه‌حل: تعویض فوری بلبرینگ‌ها.

۳. عدم تنظیم فرمان (هم‌راستایی چرخ‌ها)

وقتی زاویه چرخ‌ها درست نباشد، نیروها به‌طور نابرابر تقسیم می‌شوند. این موضوع علاوه بر سایش زودهنگام تایرها، فرمان را هم به لرزه درمی‌آورد.

راه‌حل: انجام تنظیم فرمان (Alignment) در بازه‌های منظم.

۴. خرابی میل تعادل

میل تعادل به تقسیم نیرو میان دو طرف خودرو کمک می‌کند. اگر این قطعه خراب شود، تعادل خودرو بر هم می‌ریزد و لرزش فرمان در سرعت‌های بالا پدیدار می‌شود.

راه‌حل: بررسی و تعویض میل تعادل در صورت خرابی.

۵. کمک‌فنرهای ضعیف یا فرسوده

کمک‌فنرها وظیفه دارند ضربات جاده را جذب کنند. وقتی کارایی خود را از دست بدهند، ارتعاشات مستقیماً به فرمان منتقل می‌شوند.

راه‌حل: تعویض کمک‌فنرهای معیوب و بازگرداندن نرمی رانندگی.

۶. بالانس نبودن چرخ‌ها

اگر وزن لاستیک‌ها به‌طور یکنواخت پخش نشده باشد، در سرعت‌های مشخص فرمان به لرزش می‌افتد. این یکی از شایع‌ترین دلایل لرزش در سرعت بالا است.

راه‌حل: بالانس مجدد چرخ‌ها در تعمیرگاه تخصصی.

۷. شاسی آسیب‌دیده

گاهی علت اصلی در جایی پنهان است؛ شاسی خودرو. اگر خودرو تصادف سنگین داشته باشد یا شاسی تاب برداشته باشد، لرزش فرمان اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.

راه‌حل: بررسی تخصصی شاسی و در صورت امکان ترمیم آن.

توصیه‌های نگهداری برای جلوگیری از لرزش فرمان

• بازرسی دوره‌ای سیستم ترمز، تعلیق و فرمان هر شش ماه یک‌بار

• بالانس چرخ‌ها پس از هر تعویض لاستیک یا هر ۱۰ هزار کیلومتر

• تنظیم سالیانه فرمان برای جلوگیری از سایش تایرها

• استفاده از قطعات استاندارد و باکیفیت

• پرهیز از ترمزگیری‌های شدید و رانندگی خشن در مسیرهای ناهموار

لرزش فرمان خودرو، چه در زمان ترمزگیری و چه در سرعت‌های بالا، اتفاقی ساده و بی‌اهمیت نیست. این لرزش می‌تواند نشانه‌ای از مشکلاتی در دیسک ترمز، کالیپر، سیبک‌ها، بلبرینگ‌ها، کمک‌فنرها یا حتی شاسی خودرو باشد.

اقدام سریع برای تشخیص و رفع مشکل، نه‌تنها ایمنی شما و سرنشینان را تضمین می‌کند، بلکه از هزینه‌های سنگین در آینده نیز جلوگیری خواهد کرد. بنابراین اگر فرمان خودرویتان شروع به لرزش کرد، آن را نادیده نگیرید؛ به یک مکانیک حرفه‌ای مراجعه کنید و آرامش رانندگی را دوباره به خودروی خود بازگردانید.

منبع